กลุ่มยาแก้ไข้ ลดความร้อน

บอระเพ็ด

ชื่อวิทยาศาสตร์ :   Tinospora crispa  (L.) Miers ex Hook.f.& Thomson

วงศ์ :   Menispermaceae

ชื่ออื่น :  ตัวเจตมูลยาน เถาหัวด้วน (สระบุรี) หางหนู (สระบุรี,อุบลราชธานี) จุ่งจิง เครือเขาฮอ (ภาคเหนือ) เจตมูลหนาม (หนองคาย)

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :  ไม้เถาเลื้อยพาดพันต้นไม้อื่น เถากลมมีขนาดใหญ่เป็นปุ่มปม สีเทาอมดำ มีรสขม เปลือกลอกออกได้ ใบ เป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับ รูปหัวใจ ขอบใบเรียบ แผ่นใบเรียบ สีเขียว ก้านใบยาว 8-10 ซม. ดอก ออกตามซอกใบ ดอกแยกเพศอยู่คนละช่อ ดอกสีเขียวอมเหลือง มีขนาดเล็กมาก ผล รูปทรงค่อนข้างกลม สีเหลืองหรือสีแดง
ส่วนที่ใช้ : ราก ต้น ใบ ดอก ผล ส่วนทั้ง 5  เถาสด

สรรพคุณ :

• ราก 
  - แก้ไข้เหนือ ไข้สันนิบาต แก้ไข้พิษ ไข้จับสั่น
  - ดับพิษร้อน ถอนพิษไข้
  - เจริญอาหาร

• ต้น
  - แก้ไข้ แก้ไข้พิษ แก้ไข้กาฬ แก้ไข้เหนือ
  - บำรุงกำลัง บำรุงธาตุ
  - แก้อาการแทรกซ้อน ขณะที่เป็นไข้ทรพิษ
  - แก้ไข้เพื่อโลหิต แก้เลือดพิการ
  - แก้ร้อนในกระหายน้ำ แก้สะอึก แก้พิษฝีดาษ
  - เป็นยาขมเจริญอาหาร
  - เป็นยาอายุวัฒนะ

• ใบ
  - แก้ไข้ แก้ไข้พิษ แก้ไข้กาฬ แก้ไข้จับสั่น
  - ขับพยาธิ แก้ปวดฝี
  - บำรุงธาตุ
  - ยาลดความร้อน
  - ทำให้ผิวพรรณผ่องใส หน้าตาสดชื่น
  - รักษาโรคผิวหนัง ผดผื่นคันตามร่างกาย
  - ช่วยให้เสียงไพเราะ
  - แก้โลหิตคั่งในสมอง
  - เป็นยาอายุวัฒนะ

• ดอก
  - ฆ่าพยาธิในท้อง ในฟัน ในหู

• ผล
  - แก้เสมหะเป็นพิษ แก้ไข้พิษ
  - แก้สะอึก และสมุฎฐานกำเริบ

• ส่วนทั้ง 5
  บำบัดรักษาโรค ดังนี้
  - เป็นยาอายุวัฒนะ แก้ปวดเมื่อย แก้ไข้ปวดศีรษะ รักษาฟัน รักษาโรคริดสีดวงทวาร ช่วยให้เจริญอาหาร แก้ฝีมดลูก ฝีมุตกิต แก้ร้อนใน รักษาโรคเบาหวาน ลดความร้อน แก้ดีพิการ แก้เสมหะ เลือดลม แก้ไข้จับสั่น

วิธีการและปริมาณที่ใช้ :
          ใช้เป็นยารักษาอาการดังนี้

• อาการไข้ ลดความร้อน
  - ใช้เถาแก่สด  หรือต้นสด ครั้งละ 2 คืบครึ่ง (30-40 กรัม) ตำคั้นเอาน้ำดื่ม หรือต้มกับน้ำโดยใช้ น้ำ 3 ส่วน ต้มเคี่ยวให้เหลือ 1 ส่วน ดื่มวันละ 2 ครั้ง ก่อนอาหารเช้า-เย็น หรือเวลามีอาการ
  - หรือใช้เถาสด ดองเหล้า ความแรง 1 ใน 10 รับประทานครั้งละ 1 ช้อนชา ของยาที่เตรียมแล้ว

• เป็นยาขมช่วยเจริญอาหาร เมื่อมีอาการเบื่ออาหาร
  โดยใช่ขนาดและวิธีการเช่นเดียวกับใช้แก้ไข้

สารเคมี : ประกอบด้วยแคลคาลอยด์หลายชนิด  เช่น Picroretine, berberine นอกจากนี้ยังประกอบด้วย  colonbin, tintotuberide, N - trans - feruloyltyramine, N - cisferuloytyramine, phytosterol, methylpentose