|
โดย ผศ.สุนันท์
ภัทรจินดา
ภาควิชาวิทยาศาสตร์ทางทะเล
คณะประมง
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
........................................................................................................................................... |
แพลงก์ตอน (plankton)
เป็นกลุ่มสิ่งมีชีวิตที่มีความสำคัญในโซ่อาหารของแหล่งน้ำ
ประกอบด้วยผู้ผลิตและผู้บริโภคลำดับแรกที่สิ่งมีชีวิตในลำดับถัดไปใช้เป็นอาหาร
สำหรับผู้ผลิตในที่นี้ก็คือแพลงก์ตอนพืช
(Phytoplankton)
เปรียบเสมือนเป็นโรงงานอุตสาหกรรมขนาดเล็ก
ที่นำพลังงานจากดวงอาทิตย์มาใช้ในกระบวนการแปรรูปสารอนินทรีย์ให้เป็นสารอินทรีย์ในรูปที่สัตว์สามารถนำไปใช้ประโยชน์ต่อได้
กระบวนการที่กล่าวมานี้ก็คือ
การสังเคราะห์ด้วยแสงของพืชนั่นเอง
โดยทั่วไปในแหล่งน้ำธรรมชาติ
จะพบแพลงก์ตอนพืชมีความหลากหลายทั้งในแง่ของชนิดและปริมาณ
โดยในแต่ละแหล่งน้ำก็จะมีองค์ประกอบของแพลงก์ตอนพืชแต่ละกลุ่มแตกต่างกันไปอีกด้วย
กลุ่มเด่นที่พบในแหล่งน้ำจืด คือ
สาหร่ายสีเขียวแกมน้ำเงิน (blue
green algae)
และสาหร่ายสีเขียว (green
algae)
และในทะเลคือ ไดอะตอน (diatom)
และไดโนแฟลเจลเลท (dinoflagellate)
สำหรับในทะเลนั้นไดอะตอมจัดว่าเป็นกลุ่มที่มีความสำคัญที่สุดในโซ่อาหารซี่งถ้าหากเปรียบเทียบกับพืชบกซึ่งประกอบไปด้วยป่าไม้และทุ่งหญ้า
ก็ถือว่าไดอะตอมเป็น
"ทุ่งหญ้าแห่งท้องทะเล"
ซึ่งมีความหลากหลายของชนิดและปริมาณสูงโดยเฉพาะอย่างยิ่งในสกุล
Chaetoceros
, Bacteriastrum และ
Rhizosolenia สำหรับสกุล
Rhizosolenia
เป็นสมาชิกในกลุ่มเซนทริกไดอะตอม
(centric diatom)
พบได้ทั่วไปในทะเลซึ่งอาจพบเป็นสกุลเด่นเฉพาะพื้นที่ที่มีผลผลิตสูง
มีความใกล้ชิดกับสกุล
Guinardia
, Pseudosolenia
และ
Proboscia และจากการศึกษาสกุล
Rhizosolenia
Brightwell ของ ดร.ซุนด์สตรอม
สรุปได้ว่า พบทั่วโลกรปะมาณ 35 ชนิด
ในปี ค.ศ. 1899 ดร.โจฮันเนส ชมิดส์
ได้ทำการสำรวจบริเวณหมู่เกาะช้าง
และเกาะกูด ซึ่งต่อมาในปี
ค.ศ.1902 ดร.ออสเทนเฟลด์
ได้รายงานชนิดของไดอะตอมกลุ่มที่เป็นแพลงก์ตอนพืชทะเล
โดยเฉพาะสกุล
Rhizosolenia
พบทั้งหมด 14 ชนิด 5 วาไรอิตี้
และปัจจุบันได้มีการเปลี่ยนชื่อเป็นสกุลและชนิดใหม่
7 ชนิด 4 วาไรอิสตี้
จากการศึกษาความหลากหลายของแพลงก์ตอนพืชทะเล
ณ บริเวณเกาะช้าง จังหวัดตราด
ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งในโครงการการสำรวจเกาะช้าง
ในโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ
สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ
สยามบรมราชกุมารี พบสกุล
Rhizosolenia
8 ชนิด 2 วาไรอิตี้ คือ
R.acuminata
(R.
temperei var.acuminata)
, R.bergonii (R.amputata) ,
R.clevei var. clevei (R.clevei)
, R.clevei var.communis
(R.styloformis), R hyalina ,
R.imbricata (R.Shrubsolii),
R.robusta , R.setigera
และ
R.striata และ
R.striata
และอีกชนิดที่เปลี่ยนชื่อสกุลอีก 4
ชนิด คือ
Guinardia cylindris (R.cylindrus),
G.striata (R.stolterfothii),
Pseudosolenia calcar avis (R.calcar
avis) และ
Proboscia
alata (R.alata, var.gracilissima
และ
R.alata var. indica)
ในการศึกษาครั้งนี้พอจะสรุปได้ว่าพบชนิดที่ไม่ปรากฎในรายงานของ
ดร.ออสเทนเฟลด์ 1 ชนิด คือ
R.striata
และไม่พบชนิดที่มีอยู่ในรายงานอีก 2
ชนิด 1 วาไรอิตี้ คือ
R.formosa
และ
R.styliformis var. latissima
|