กลุ่มยาแก้ปวดฟัน

ข่อย

ชื่อวิทยาศาสตร์ :   Streblus asper  Lour.

ชื่อสามัญ :   Siamese rough bush, Tooth brush tree

วงศ์ :  Moraceae

ชื่ออื่น :  ตองขะแหน่ (กาญจนบุรี) กักไม้ฝอย (ภาคเหนือ) ส้มพอ (เลย)

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ : ไม้ต้น แตกกิ่งก้านเป็นพุ่มทึบ กิ่งก้านคดงอ เปลือกต้นบาง ขรุขระเล็กน้อย สีเทาอมเขียว มียางสีขาวข้น ใบ เป็นใบเดี่ยว ออกเรียงเวียน รูปรี กว้าง 2-4 ซม. ยาว 4-8 ซม. โคนใบสอบ ปลายใบแหลม ขอบใบหยัก แผ่นใบสีเขียว สากมือ เนื้อใบหนาค่อนข้างกรอบ ดอก ออกเป็นช่อสั้นตามซอกใบ ดอกย่อยเล็กมาก ดอกแยกเพศ ดอกเพศผู้รวมกันเป็นช่อกลม ก้านดอกสั้น ดอกเพศเมียช่อหนึ่งมีดอกย่อย 2 ดอก ก้านดอกยาว ผล รูปทรงกลม ผลมีเนื้อ ผนังผลชั้นในแข็ง เมื่ออ่อนสีเขียว สุกเป็นสีเหลืองใส เมล็ดเดี่ยว แข็ง กลม
ส่วนที่ใช้ :  กิ่งสด เปลือก เปลือกต้น เมล็ด ราก ใบ

สรรพคุณ :

• กิ่งสด - ทำให้ฟันทน ไม่ปวดฟัน ฟันแข็งแรง ไม่ผุ

• เปลือก - แก้บิด แก้ท้องเสีย แก้ไข้ ฆ่าเชื้อจุลินทรีย์

• เปลือกต้น - แก้ริดสีดวงจมูก

• เมล็ด
  - ฆ่าเชื้อในช่องปาก และทางเดินอาหาร
  - เป็นยาอายุวัฒนะ บำรุงธาตุ ขับลมในลำไส้

• รากเปลือก - เป็นยาบำรุงหัวใจ

วิธีและปริมาณที่ใช้ใช้ :

• ทำให้ฟันทน ไม่ปวดฟัน
  ใช้กิ่งสด 5-6 นิ้วฟุต หั่นต้มใส่เกลือเคี่ยวให้งวด เหลือน้ำครึ่งเดียว อมเช้า-เย็น

• แก้บิด แก้ท้องเสีย แก้ไข้
  ใช้เปลือกต้มกับน้ำรับประทาน

• แก้ริดสีดวงจมูก
  ใช้เปลือกต้นมวนสูบ

• ฆ่าเชื้อโรคในช่องปาก และทางเดินอาหาร เป็นยาอายุวัฒนะ
  โดยใช้เมล็ด รับประทาน และต้มน้ำอมบ้วนปาก

• บรรเทาอาการปวดของมดลูกระหว่างมีประจำเดือน
  นำใบมาคั่วให้แห้ง ชงน้ำรับประทาน

สารเคมี :

• ผล จะมีน้ำมันระเหย 1-1.4% ไขมัน 26% และในน้ำมันนี้จะประกอบด้วยสารพวก เทอปีน (terpenes) อยู่หลายชนิด และพวกเจอรานิออล (geranilo) พวกแอลกอฮอล์การบูน (camphor) ฯลฯ และนอกจากนี้ยังมีน้ำตาลอ้อย (sucrose) น้ำตาลผลไม้ (fructose) น้ำกลูโคส

• ทั้งต้น มีสารพวก ลินาโลออล (linalool โนนานาล (nonanal) ดีคาลนาล (decanal) และวิตามินซี 92-98 มก.%

• เมล็ด จะมีสารประกอบพวกไนโตรเจน 13-15% และสารอนินทรีย์ 7% มีน้ำมันระเหย 1% ซึ่งมีสารส่วนใหญ่ในน้ำมันระเหยนั้นเป็น d-linalool ประมาณ 70%