-2-

หน้า  1   2  

 
 
   

          หอยทากประเภทหอยที่มีฝาปิดเปลือก ได้แก่ หอยหอมสกุล Cyclophorus  ซึ่งเป็นหอยที่นิยมบริโภคเป็นอาหารทั่วประเทศ ยังคงพบเป็นจำนวนมากบนเกาะแสมสาร เกาะแรด เกาะคราม เกาะจวง เกาะจาน และเกาะอื่นๆ อีกมาก สำหรับหอยประเภทนี้แล้วพื้นที่หลายแหล่งบนเกาะ จึงเป็นแหล่งอนุรักษ์พันธุกรรมที่เหมาะสมเป็นอย่างยิ่ง

 

      หอยที่ใกล้เคียงกับหอยทากและดูว่าการติดอยู่บนเกาะยังเป็นทางเลือกสำหรับการรักษาประชากรและพันธุกรรม คือหอยโข่ง (apple snail)  การศึกษาวิจัยที่เกาะช้างและเกาะกูด ปี พ.ศ. 2544-2546 ได้พบประชากรของ หอยโข่งพันธุ์ท้องถิ่น (native species)  ชนิด Pila permei   ยังคงดำรงชีวิตอย่างเป็นปกติ ในขณะที่บนแผ่นดินใหญ่เกือบทุกแห่งของไทยและประเทศเพื่อนบ้าน ถูกรุกรานโดย หอยเชอรี่ Pomacea canalicuculata   จนกล่าวกันว่าในหลายพื้นที่หอยโข่งธรรมชาติสกุล  Pila  ได้สูญพันธุ์ไปอย่างสิ้นเชิง ในเกาะหลายแห่งเริ่มพบการระบาดของหอยเชอรี เช่น เกาะเสม็ด จังหวัดระยอง เกาะพีพี จังหวัดกระบี่ จากการนำเข้าไข่หอยไปกับพืชผัก ในขณะที่เกาะช้างและเกาะกูดยังถือว่าเป็น เขตปลอดหอยเชอรี ก็ว่าได้
          ดูเหมือนว่าสิ่งมีชีวิตบนเกาะหลายแห่งกำลังอยู่ในสภาพเสื่อมสลาย อันเนื่องมาจากการแยกตัวจากแผ่นดินใหญ่มาเป็นเวลานาน ปัจจัยจำกัดบนเกาะ หรือการผสมพันธุ์ในสายเลือด อาจทำให้ถึงจุดที่สัตว์หลายชนิดอยู่ในภาวะใกล้สูญพันธุ์และมนุษย์เองอาจเป็นตัวเร่งทำให้เกิดเหตุการณ์ดังกล่าวได้  ข้อมูลที่สำคัญเช่นลักษณะของประชากร พฤติกรรมการเคลื่อนที่ ตลอดจนอัตราการเจริญเติบโต ไปจนถึงอายุ ยังไม่มีผู้ใดทราบมาก่อนเลย  ดังนั้นการกู้วิกฤติต่างๆ ที่ไม่รู้ข้อมูลพื้นฐานเลย ก็จะทำให้ไม่เกิดมรรคผล ใดๆ การศึกษาลักษณะประชากรของหอยชอคโกแลตด้วยวิธีติดเครื่องหมาย และตรวจติดตาม  (
Mark and Recapture Method) จึงถูกนำมาศึกษาตั้งแต่ปลายปี พ.ศ.2544 ณ เกาะอีร้า  หอยมากว่า 500 ตัว ทั้งตัวเต็มวัยและวัยรุ่น ถูกทำเครื่องหมาย ขึ้นทะเบียนมีบัตรประจำตัวให้ไว้ทุกตัว  แล้วทำการตรวจสอบติดตามอย่างใกล้ชิด มาเป็นเวลาประมาณหนึ่งปี ได้พบว่าหอยส่วนมากยังคงอยู่ในบริเวณเดิม อยู่ที่ต้นไม้ต้นเดิมมากว่ากว่าครึ่งหนึ่งของที่ปล่อยไป หอยจำนวนหนึ่งมีการล้มหายตายจากไปตามวัฎจักรแห่งชีวิต ที่สำคัญพบเช่นกันว่า ซากหอยที่ตายนั้นยังอยู่ที่ต้นไม้ต้นเดิมมาก

เกาะอีร้า เกาะที่กำลังทำการทดลอง
เรื่องการทำเครื่องหมาย และตรวจ
ติดตามหอยชอคโกแลตอยู่ในขณะนี้

 

ลูกหอยชอคโกแลตบนเกาะอีร้า

 

กว่าครึ่งหนึ่งของที่ปล่อยไปเช่นกัน  หอยวัยรุ่นมีการเจริญเติบโตอย่างรวดเร็วในช่วงฤดูฝน  บางตัวเข้าสู่วัยสืบพันธุ์ที่อายุเพียงปีกว่าๆ เท่านั้น ข้อมูลเบื้องต้นนี้ทำให้เห็นได้ว่า แม้แต่หอยทากซึ่งเป็นสัตว์ชั้นต่ำกว่ามนุษย์มาก  ยังมีบ้านเป็นของตนเอง ลองนึกดูสิครับ หากเราทำลายต้นไม้ ผลที่ตามมาคือเราทำลายบ้านของหอย หอยคงจะว้าวุ่นที่จะปรับตัวในที่อยู่ใหม่  เช่นเดียวกับคนที่ถูกไฟไหม้บ้านทั้งหลัง อาจจะถึงกับสูญเสียชีวิตเลยก็ได้ อะไรจะเกิดขึ้นบ้างเราก็ยังไม่ทราบแน่ชัด การศึกษาโดยวิธีนี้ถือว่ายังเป็นการเริ่มต้นเท่านั้นเอง ข้อมูลพื้นฐานที่น่าสนใจกำลังรอเราอยู่
         
Dr.David Woodruff  แห่ง University of California at San Diego ติดตามหอยสกุล Cerion  ในคิวบาถึง 10 ปี พบว่าหอยมีอายุยืนมากว่าที่คาดคะเนไว้  บางตัวอายุมากว่า 10 ปีแล้ว ยังดำรงชีวิตอย่างปกติ แล้วหอยที่ติดเกาะของเราเล่า คาดว่าในอีก 3-5 ปีข้างหน้า เราจะต้องได้พบกับข้อมูลที่น่าทึ่งของหอยชอคโกแลตที่ติดเครื่องหมายเหล่านี้

     
 

      แผนผังสายวิวัฒนาการของหอยทากจิ๋วของไทย
ที่ใช้เปรียบเทียบหอยทากจิ๋ว เกาะริ้น กับหอยในบริเวณใกล้เคียง

 

หอยโข่งพันธุ์ท้องถิ่น  Pila pesmei  ที่ยังคงพบอยู่ในหลายบริเวณ
บนเกาะกูด จังหวัดตราด
 

หน้า  1   2   จากหนังสือ  จากยอดเขาถึงใต้ทะเล ธรรมชาติแห่งชีวิต ที่ต้องเรียนรู้..ใช้ประโยชน์..และสร้างจิตสำนึก โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริฯ