หาด  คือ พื้นที่ระหว่างขอบฝั่งกับแนวน้ำลงต่ำสุดเป็นแถบยาวไปตามริมฝั่ง  เกิดขึ้นได้ทั้งในทะเล  ทะเลสาบ หรือแม่น้ำ โดยสารแขวนลอยต่างๆ โดยมากจะเป็นกรวด ทราย หรือ เลน ซึ่งถูกกระแสน้ำและคลื่นพัดพามาด้วยความเร็วที่ช้ามาก  จึงเกิดการตกตะกอน  ส่วนใดที่มีน้ำหนักมากจะตกก่อน แบ่งออกได้  3  ประเภท ตามชนิดของตะกอน คือ

          1.  หาดหิน  หรือ หาดกรวด  เป็นหาดที่ประกอบด้วยหินหรือกรวดขนาดใหญ่ทับถมกัน  บ้างถูกคลื่นซัดและขัดสีกันจนแบนเรียบ บ้างกลมมน เช่น หาดที่เกาะหินงาม อุทยานแห่งชาติตะรุเตา จังหวัดสตูล
          2.  หาดทราย  วัตถุต้นกำเนิดของทรายได้มาจากหินแกรนิต หรือ หินทราย ขนาดและสีของทรายจะแตกต่างกันตามโครงสร้างของหินต้นกำเนิดและวิธีการสลายตัว  ซึ่งโดยมากเป็นสีขาวเม็ดเล็ก เช่น หาดวนกร อุทยานแห่งชาติวนกร จังหวัดประจวบคีรีขันธ์  อย่างไรก็ตาม มีหาดทรายอีกประเภทหนึ่งซึ่งต้นกำเนิดจากซากปะการังที่ผุพังแล้ว โดยมากจะมีสีขาวขุ่นและมีขนาดเล็กละเอียดมาก  เช่น หาดทราย ณ เกาะเมี่ยง อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะสิมิลัน จังหวัดพังงา
          3. หาดโคลน  ตะกอนดินจากผืนแผ่นดินเมื่อถูกน้ำกัดชะละลายไหลงสู่ทะเลไปตามลำคลองหรือแม่น้ำ  แล้วตกตะกอนลง ณ บริเวณปากแม่น้ำเกิดเป็นลานโคลนหรือเลนขึ้น  เวลาน้ำทะเลขึ้นจะถูกท่วม และเมื่อน้ำลงจะปรากฏขึ้นเป็นลานกว้าง โดยมากมีความลาดชันน้อยมาก  ด้วยความสมบูรณ์ของธาตุอาหารในตะกอนดิน  และระดับน้ำทะเลหรือน้ำกร่อยที่พอเหมาะ หาดโคลนจะมีพรรณไม้ป่าชายเลนขึ้นอยู่ตามธรรมชาติ เช่น อ่าวทุ่งคา อุทยานแห่งชาติหาดทรายรี จังหวัดชุมพร
          ในบางแห่งที่หาดโคลน มีเม็ดทรายปนอยู่ด้วย  และเป็นหาดที่มีความลึกน้อย  จะพบว่ามีหญ้าทะเลขึ้นอยู่เป็นลานกว้าง เช่น หาดเจ้าไหม อุทยานแห่งชาติหาดเจ้าไหม  จังหวัดตรัง
          สันทราย  หรือ สันหาด  ลักษณะเป็นเนินทรายขนาดเล็กคล้ายที่ราบ อยู่สูงกว่าระดับน้ำท่วมถึง  และมีการเปลี่ยนแปลงรูปร่างและขนาดได้ตามแรงปะทะของคลื่น  กระแสน้ำ  และลมบ้างเกิดขึ้นจากการพังทลายของขอบฝั่ง
          สันดอน  หมายถึง  บริเวณที่น้ำทะเลพัดพาเอาตะกอน ซึ่งโดยมากเป็นทรายมาสู่ฝั่ง  แต่มีสิ่งขวางกั้นก่อนถึงชายฝั่ง น้ำทะเลจึงชะลอความเร็วลง ตะกอนทรายจึงทับถมสะสมกันมากเกิดเป็นสันดอน
          สันดอนที่เกิดขึ้นจึงมีการเปลี่ยนแปลงตำแหน่ง รูปร่าง และขนาดได้เมื่อกระแสน้ำและคลื่นเปลี่ยนขนาดและทิศทาง  สันดอนส่วนมากมักเกิดยื่นขวางหรือปิดปากแม่น้ำหรือชายหาด จึงกีดขวางทางเดินเรือและปากอ่าว แบ่งเป็น 4 ประเภท ตามรูปร่างและสถานที่เกิด คือ สันดอนก้นอ่าว สันดอนปากอ่าว สันดอนจงอยปากอ่าว และสันดอนเชื่อมเกาะ  บางแห่งหากมีสันดอนปากอ่าวเกิดขึ้นและคงอยู่เป็นเวลานานจนมีขนาดใหญ่และเป็นแผ่นดินขึ้น แอ่งน้ำทะเลที่ถูกปิดกั้นไว้ก็จะเกิดเป็นทะเลสาบน้ำเค็ม  ซึ่งมีทางให้น้ำทะเลไหลเข้าออกได้ ในประเทศไทยพบเพียงแห่งเดียว คือ ทะเลสาบสงขลา จังหวัดสงขลา
  

หาดหิน อุทยานแห่งชาติตะรุเตา

หาดทราย ณ หาดนพรัตน์ธารา
อุทยานแห่งชาติหาดนพรัตน์ธารา-หมู่เกาะพีพี

หาดโคลน อุทยานแห่งชาติหาดทรายรี ชุมพร

สันทราย อุทยานแห่งชาติแหลมสน

สันดอน เชื่อมเกาะกุฎี
อุทยานแห่งชาติเขาแหลมหญ้า - หมู่เกาะเสม็ด