การที่จะอนุรักษ์และใช้ประโยชน์ทรัพยากรธรรมชาติใด สิ่งที่ควรทำก่อนคือ การสำรวจ จำแนก เพื่อทราบชนิดและปริมาณ การศึกษาเพื่อทราบการเปลี่ยนแปรของทรัพยากรนั้น จากการที่สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้รับสั่งเมื่อวันที่ 22 เมษายน 2541 ให้เริ่มดำเนินการตั้งแต่ยอดภูเขาถึงใต้ทะเลในพื้นที่เกาะแสมสาร อำเภอสัตหีบ จังหวัดชลบุรี  ทางโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริฯ จึงได้เชิญชวน นักวิชาการจากสถาบันการศึกษา หน่วยราชการ ตลอดจนบุคคลอาสาสมัคร รวมกันเป็นคณะปฏิบัติงานวิทยาการ และได้ขอกำลังพลจากหน่วยสงครามพิเศษทางเรือ กองเรือยุทธการ กองทัพเรือ (นสร.กร.ทร.) เป็นคณะวิทยปฏิบัติการ เข้าร่วมสำรวจเกาะแสมสารและเกาะข้างเคียงอีก 8  เกาะ เริ่มเมื่อวันที่ 30 พฤษภาคม 2541 เป็นต้นมา คณะสำรวจได้ทำงานร่วมกันเป็นคณะใหญ่ ครั้งละ 60-80 คน ในวันเสาร์และวันอาทิตย์ ทุก 2 สัปดาห์ ต่อเนื่อง 8 ครั้ง หลังจากนั้นได้ออกสำรวจทุก 2 เดือน กำหนดให้แล้วเสร็จขั้นต้นภายในเดือน กันยาน 2542
          การสำรวจได้ทำการครอบคลุมทั้ง หิน แร่ ดิน ภูมิอากาศ สัตว์ พืช รา เห็ด แบคทีเรีย สาหร่ายน้ำเงินเขียว และไลเคน  จึงกล่าวได้ว่าเป็นการสำรวจความหลากหลายของทรัพยากรทั้งกายภาพและชีวภาพ ที่ดำเนินการบนเกาะและทะเลไทยโดยคณะนักวิชาการไทยเป็นคณะแรก หลังจากที่คณะสำรวจชาวเดนมาร์ค นำโดย ดร.ชมิดส์ ได้สำรวจเกาะช้างโดยการสนับสนุนของราชนาวีไทย เมื่อ พ.ศ.2442 (ค.ศ.1899)
          ผลของการสำรวจจะได้จัดพิมพ์เป็นกลุ่มของทรัพยากรต่อไป  ส่วนวัสดุทรัพยากรที่สำรวจพบนั้น ได้รับการปกปักโดยกองทัพเรือที่ได้น้อมเกล้าฯ ถวาย  เกาะแสมสาร  เกาะขาม  เกาะจวง  เกาะจาน  เกาะแรด  เกาะโรงหนัง  เกาะโรงโขน  เกาะฉางเกลือ  และเกาะปลาหมึก เข้าสนองพระราชดำริในโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชฯ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2540
          นอกจากหมู่เกาะแสมสารแล้ว คณะสำรวจยังจะได้ออกสำรวจเกาะอื่นๆ ทั้งที่อยู่ในอ่าวไทย และในทะเลอันดามัน โดยขอรับการสนับสนุนจากกองทัพเรือต่อไป
 

                                                                                                                    ดร. พิศิษฐ์ วรอุไร
                                                                                                                  11 กรกฎาคม 2542