อัญชัน

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Clitoria ternatea  L.
วงศ์ : Leguminosae - Papilionoideae
ชื่อสามัญ :  -
ชื่ออื่น : แดงชัน (เชียงใหม่) ; อัญชัน (ภาคกลาง) ; เอื้องชัน (ภาคเหนือ) ; Blue pea ; Butterfly pea
ลักษณะ :   เป็นพืชอายุหลายปี ต้นเป็นกอพุ่มขนาดเล็ก ปลายยอดเป็นเถาเลื้อยพัน (twinning) ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางลำต้น 3.4-3.6 มิลลิเมตร อัญชันที่เก็บรวบรวมพันธุ์จำแนกได้ 2 ชนิด คือ ชนิดดอกรูปดอกถั่ว มี accession no. PC 011 กลีบกลาง (standard) ของดอกมีสีน้ำเงินอมสีม่วงคราม (mauve) บริเวณด้านหน้าและหลังกลางกลีบมีสีขาวนวล อมเหลืองอ่อนเป็นริ้ว กลีบคู่ล่าง (keel) สีขาวนวล กลีบคู่ข้าง (wing) สีขาวนวลขอบกลีบสีน้ำเงินอมม่วงคราม และ accession no. PC 010 กลีบดอกมีสีขาวนวล อีกชนิดที่พบลักษณะดอกมี 5 กลีบดอก (standard) ขนาดใหญ่สีน้ำเงินอมม่วงครามซ้อนกันบิดเวียน (convolute) ตรงกลางกลีบด้านหน้าและหลังมีสีขาวนวลอมเหลืองอ่อนเป็นริ้ว ไม่มีกลีบคู่ล่างและกลีบคู่ข้าง (accession no. PC 622) ทั้ง 2 ชนิดมีอับเรณู (anther) สีเหลืองอ่อน ใบประกอบเรียงตัวแบบขนนก ปลายคี่ (odd- pinnate) ใบย่อยรูปไข่ (oval) accession no. PC 010 และ PC 011 ส่วนปลายยอดใบ(apex) เว้าบุ๋มลงเล็กน้อย ส่วน accession no. PC 622 ปลายยอดใบโค้งแหลมและมีติ่งเป็นเส้นสั้น ๆ หน้าใบและหลังใบมีขนสั้น ๆ ปกคลุมเล็กน้อย สีใบเขียวเข้ม ผิวใบค่อนข้างหยาบเล็กน้อย ขอบใบมีรอยหยักแบบขนครุย (ciliate) สีก้านใบเขียวมีขนคลุมปานกลาง ก้านใบยาว 2.64-4.12 เซนติเมตร หูใบสีเขียวอมน้ำตาลรูปหนาม (spinous) ออกดอกตลอดปี ชนิดดอกเดี่ยว ดอกดกในช่วงฤดูฝน ออกดอกที่ตาข้าง ฝักรูปดาบแบนโค้งเล็กน้อย ฝักยาว 9.05-12.49 เซนติเมตร กว้าง 0.95-1.15 เซนติเมตร เมล็ดแบนรูปไต
ประโยชน์ :  เป็นแหล่งอาหารสัตว์ตามธรรมชาติ สำหรับแทะเล็มของโค-กระบือ ขึ้นอยู่เลื้อยพันร่วมกับหญ้าได้ดี ปลูกเป็นพืชเดี่ยวสำหรับตัดสดเลี้ยงสัตว์หรือทำแห้งเป็นอาหารหยาบเลี้ยงสัตว์ ยาพื้นบ้านอีสาน ใช้รากฝนกับรากสะอึกและน้ำซาวข้าว กินหรือทา แก้งูสวัด ตำรายาไทย ใช้ราก รสเบื่อเมา ปรุงเป็นยา กินและพอกถอนพิษสุนัขบ้า (จิรายุพิน และคณะ, 2542)

      .................................................................................................................................................