กระทุ่มนา
ชื่อพื้นเมือง
: กระท่อมขี้หมู (ภาคเหนือ),
กระทุ่มดง (กาญจนบุรี),
กระทุ่มนา กระทุ่มน้ำ (ภาคกลาง),
กาตูม (เขมร-ปราจีนบุรี),
ตำ (เขมร-สุรินทร์),
ตุ้มแซะ ตุ้มน้อย
ตุ้มน้ำ (ภาคเหนือ),
ถ่มพาย (เลย), ท่อมขี้หมู (สงขลา),
ท่อมนา (สุราษฎร์ธานี),
โทมน้อย (เพชรบูรณ์)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Mitragyna
diversifolia (Wall. ex G. Don) Havil.
ชื่อวงศ์ : RUBIACEAE
ชื่อสามัญ : -
ลักษณะ : ไม้ต้นขนาดกลาง
ผลัดใบ สูง 8-15 ม.
เรือนยอดเป็นพุ่มกลม ใบเดี่ยว
เรียงตรงข้าม
รูปไข่หรือรูปรีที่ค่อนข้างกว้างเกือบกลม
ปลายมน
โคนมนหรือเว้าเล็กน้อย
ขอบเรียบ
หูใบระหว่างก้านใบ 1 คู่
ปรากฎชัดตามปลายกิ่ง ช่อดอกแบบช่อกระจุกแน่น
จำนวนมาก
ออกตามปลายกิ่ง
แต่ละช่อมีดอกขนาดเล็ก
ไม่มีก้านดอก กลิ่นหอม
กลีบเลี้ยงเล็กมาก
ติดกันคล้ายรูปถ้วย
กลีบดอกสีนวล
ติดกันเป็นหลอดยาว
ปลายแยกเป็น 5 แฉก
เกสรเพศผู้ 5 อัน
รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ ผลแห้งแตก
รูปไข่ ขนาดเล็ก
ประโยชน์ :
ยาแผนโบราณของไทยใช้ใบกระทุ่มนาแทนใบกระท่อมสำหรับบำบัดโรคท้องร่วงเมื่อขาดแคลนใบกระท่อม
ใบกระทุ่มนามีแอลคาลอยด์ประเภท
heteroyohimbine และ oxindole
หลายชนิดด้วยกัน
ได้มีการนำ mitraphylline
ซึ่งเป็นแอลคาลอยด์ประเภท
oxindole
ไปทดสอบฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
พบว่าแอลคาลอยด์ชนิดนี้มีสรรพคุณลดความดันโลหิตและออกฤทธิ์กดต่อกล้ามเนื้อเรียบในสัตว์ทดลอง
โทษ : -