|
สะเดา
ชื่อวิทยาศาสตร์ :
Azadirachta indica
A.Juss var.siamensis
Valeton
วงศ์ :
MELIACEAE
ชื่อสามัญ
: Siamese neem tree
ชื่ออื่น : กะเดา
(ภาคใต้) สะเลียม (ภาคเหนือ)
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
สะเดาเป็นต้นไม้ขนาดกลาง สูง
12-15 เมตร ทุกส่วนมีรสขม
เส้นรอบวงของลำต้นสะเดายาวประมาณ 30-60 ซม.
เรือนยอดเป็นพุ่มกลมหรือคล้ายเจดีย์ต่ำเปลือกของต้นสีน้ำตาลเทาหรือเทาปนดำแตกระแหงเป็น
ร่องเล็กๆ หรือเป็นสะเก็ดยาวตามต้น
แต่เปลือกของกิ่งอ่อนเรียบ ใบ
เป็นช่อแบบขนนก ใบย่อยรูปหอก กว้าง 3-4 ซม. ยาว 4-8
ซม. ขอบใบหยัก ใบออกเวียนกัน
ตอนปลายกิ่งสะเดาจะผลิใบใหม่พร้อมกับผลิดอก
ดอก เป็นดอกช่อสีขาว
ผล กลมรี อวบน้ำ ผลแก่สีเหลือง
ภายในผลมี 1 เมล็ด
สะเดาเป็นไม้ดั้งเดิมของเขตเอเชียอาคเนย์
พบทั่วไปในประเทศเมียนมาร์ อินเดีย
สะเดาพบในป่าเบญจพรรณและป่าแดง
มักขึ้นปะปนกับไม้ใหญ่ชาวบ้านนำมาปลูกทั่วไป
สะเดาเป็นพันธุ์ไม้ปลูกง่าย โตเร็ว
และเป็นพันธุ์ที่บุกเบิกในที่แห้งแล้งได้ดีมากชนิดหนึ่ง
ขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ด
ประโยชน์ :
ส่วนที่ใช้เป็นยา ใบ ก้าน ดอก ลูก เปลือกต้น กระพี้
แก่น ราก ยาง
รสและสรรพคุณในตำรายาไทย
1. ใบอ่อน รสขม แก้โรคผิวหนัง น้ำเหลืองเสีย พุพอง
2. ใบแก่ รสขม บำรุงธาตุ ช่วยย่อยอาหาร
ฆ่าแมลงศัตรูพืช
3. ก้าน รสขม แก้ไข้ บำรุงน้ำดี แก้ร้อนในกระหายน้ำ
4. ดอก รสขม แก้พิษโลหิต พิษกำเดา
แก้ริดสีดวงเป็นเม็ดยอด คันในลำคอ บำรุงธาตุ
5. ลูก รสขมเย็น บำรุงหัวใจให้เต้นเป็นปกติ
ฆ่าแมลงศัตรูพืช
6. ลูกอ่อนรสขมปร่า แก้ลมหทัยวาตะ ลมสัตถวาตะ
เจริญอาหาร ฆ่าพยาธิ แก้ริดสีดวง แก้ปัสสาวะพิการ
7. เปลือกต้น รสฝาดเย็น แก้ท้องเดิน แก้บิด มูกเลือด
แก้ไข้ แก้กษัย แก้ในกองเสมหะ
8. แก่น รสขมฝาดเย็น แก้คลื่นเหียนอาเจียน
แก้ไข้จับสั่น ไข้ตัวร้อน บำรุงโลหิต บำรุงไฟธาตุ
9. ราก รสขมฝาดเย็น แก้เสมหะจุกคอ
แก้เสมหะที่เกาะแน่นในทรวงอก
10. ยาง ใช้ดับพิษร้อน
ขนาดและวิธีใช้
1. แก้ไข้จับสั่น ใช้ ก้าน ใบ เปลือก ราก
ต้มเข้ายาแก้ไข้
2. แก้ไข้หวัด ใช้ก้านสะเดา 15 ก้าน หั่นเป็นท่อนสั้นๆ
(ประมาณ 1 องคุลี) ต้มกับน้ำ 2 แก้ว
เคี่ยวสามส่วนเหลือสองส่วน ดื่มน้ำยาครั้งละ ½ แก้ว
วันละ 2-3 ครั้ง
3. แก้ธาตุพิการ อาหารไม่ย่อย ปวดท้อง
ใช้ใบสะเดาสดประมาณ 1 กำมือ ต้มกับน้ำ 2 แก้ว
เคี่ยวให้เหลือ 1 แก้ว ดื่มครั้งละ ½ แก้ว
อาจใส่เกลือน้ำตาลเล็กน้อย เพื่อกลบรสขม
คุณค่าทางโภชนาการ ยอดสะเดา 100
กรัมให้พลังงานต่อร่างกาย 76 กิโลแคลอรี ประกอบด้วยน้ำ
77.9 กรัม คาร์โบไฮเดรต 12.5 กรัม โปรตีน 5.4 กรัม
ไขมัน 0.5 กรัม มีกาก 2.2 กรัม แคลเซียม 354 มิลลิกรัม
ฟอสฟอรัส 26 มิลลิกรัม เหล็ก 4.6 มิลลิกรัม เบต้า-แคโรทีน
3611 ไมโครกรัม วิตามินบีหนึ่ง 0.06 มิลลิกรัม
วิตามินบีสอง 0.07 มิลลิกรัม ไนอาซีน มิลลิกรัม
วิตามินซี 194 มิลลิกรัม
ประโยชน์อื่น
สะเดาเป็นไม้ปลูกง่ายโตเร็วและที่สำคัญคือ
ไม่มีแมลงรบกวน คุณประโยชน์ของสะเดามีหลายประการ
ตั้งแต่เนื้อไม้ของสะเดาเป็นไม้เนื้อแข็ง
มีลักษณะมันเลื่อม ทนทาน
เหมาะสำหรับงานก่อสร้างที่รับน้ำหนักทุกชนิด
ไม้สะเดาเหมาะในการทำเสาเพดานและฝาเรือน
หีบใส่เสื้อผ้า เกวียน
สะเดามีประโยชน์เด่นในด้านฤทธิ์ฆ่าแมลง
โดยการนำเมล็ดและใบมาตำหรือบดให้ละเอียดแล้วใส่แอลกอฮอล์ลงไปจนท่วม
คนให้ทั่วแล้วแช่ทิ้งไว้ 1 คืน จากนั้นนำมากรอง
ใช้ผสมกับน้ำสบู่ฉีดพ่นพืชผัก
เท่านี้ก็ได้ยาฆ่าแมลงที่ไม่เป็นพิษกับมนุษย์และสิ่งแวดล้อม
|
