|
ธรรมรักษา
ชื่อวิทยาศาสตร์
: Heliconia
psittacorum
L.f.
วงศ์ :
HELICONIACEAE
ชื่อสามัญ
:
ชื่ออื่น :
พุทธรักษาญี่ปุ่น , เยอรมัน
(กรุงเทพฯ)
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ : เป็นพืชล้มลุกข้ามฤดูหรือหลายฤดู
เป็นชนิดเล็กที่มีความสูง 0.6 – 2 เมตร
ขยายกอเป็นวงกว้างอย่างรวดเร็ว
ลำต้นใต้ดินแบบเหง้า (Rhizome)
คล้ายขิง ส่วนเหนือดินเรียกว่าลำต้นเทียม
ซึ่งประกอบด้วย กาบใบเรียงซ้อนสลับกันคล้ายกาบกล้วย
ใบมีลักษณะคล้ายใบกล้วย ลักษณะของกอแบ่งออก เป็น 2
ลักษณะคือ กอแน่น กอลักษณะนี้
เหง้าจะมีข้อชิดกันทำให้หน่อใหม่เกิดชิดโคนต้นเดิมจึงทำให้กอมี
ลักษณะแน่น กอขยายกว้าง
กอลักษณะนี้เหง้าจะมีข้อห่างกันทำให้หน่อเกิดใหม่เกิดห่างต้นเดิมกอขยายกว้าง
อย่างรวดเร็ว ช่อดอกจะเกิดขึ้นที่กลางลำต้นเทียม
ช่อดอกประกอบด้วย ก้านช่อดอก (Peduncle)
ก้านต่อระหว่าง ใบประดับ (Rachis) ใบประดับ (Bract)
ซึ่งรองรับดอกอยู่ เรียงสลับกันเหมือนรูปเรือ ใบประดับ
อาจอยู่ในระนาบเดียวกันหรือต่อกันก็ได้แล้วแต่พันธุ์
ใบประดับมีหลายสี (แดง, ชมพู, เหลือง, และแสด)
ภายในกลีบประดับจะมีดอกคล้ายดอกกล้วยเล็ก ๆ
เรียงกันอยู่แถวเดียว ดอกนี้เรียกว่า ดอกจริง
ซึ่งเป็นดอกสมบูรณ์เพศ แต่ละดอกมีกลีบเลี้ยง 3 กลีบ
และกลีบดอก 3 กลีบ ทั้งหมดนี้
จะหลอมติดกันเป็นหลอดภายในมีเกสรตัวผู้ 6 อัน
ซึ่งจะเจริญเพียง 5 อัน อีก 1 อันเป็นหมัน รังไข่
อยู่ใต้กลีบเลี้ยงและกลีบดอก ภายในมี 3 ช่องเป็นผลนุ่ม
เมล็ดคล้ายเมล็ดกล้วย แข็ง ผลสุกมีสี น้ำเงิน
ถ้าเป็นชนิดที่มาจากทวีปอเมริกา
และมีสีแดงถ้ามาจากหมู่เกาะแปซิฟิก
เนื่องจากช่อดอกตั้งมีลักษณะคล้ายปักษาสวรรค์ (Strlitzia
regimae หรือ Bird of paradise)
จึงมีการเรียกชื่อผิดอยู่เสมอ
ธรรมรักษาชนิดนี้มีหลายพันธุ์ เช่น แซสซี (Sassy –
สีชมพูโคนสีครีม) , เลดี้ได (Lady di – สีแดงเข้ม) ,
ฟูเซีย (Fuchsia – สีแดงม่วง) , พาราคีท (Parakeet –
โคนกลีบประดับสีเหลืองครีม ปลายสีแดงหรือชมพู)
และลูกผสมของซิตาคอรัม เช่น โกลเดนทอร์ซ (Golden Torch
– สีเหลือง)
ซึ่งนิยมปลูกตัดดอกขายในปัจจุบันเพราะมีกลีบดอกหนา
และสีสดใส ลักษณะอวบน้ำยืนต้น
(Herbaceous Perenial)
การกระจายพันธุ์ : ตามธรรมชาติจะพบ ตั้งแต่
Tropic of Cancer ในตอนกลางของประเทศเม็กซิโก จนถึง
Tropic of Capicorn ในอเมริกาใต้
และรวมทั้งเกาะในแถบแคริบเบียน
ธรรมรักษาส่วนมากจะพบในเขตชื้นหรือแฉะแต่ก็พบบ้างในบริเวณที่มีช่วงแล้ง
ระดับความสูงที่พบนั้นพบตั้งแต่ระดับน้ำทะเลไปจนถึง
1,800 เมตร เหนือระดับน้ำทะเล
แต่จะเจริญได้สมบูรณ์ที่สุดที่ระดับต่ำกว่า 460 เมตร
นอกจากนี้ยังพบธรรมรักษาในหมู่เกาะแปซิฟิกใต้
จากหมู่เกาะซามัว ไปจนถึงเกาะซาลาเวซี
ซึ่งอยู่กลางหมู่เกาะอินโดนีเซีย
ปัจจัยยังไม่ทราบว่าการกระจายพันธุ์จากทวีปอเมริกาไปยังหมู่เกาะแปซิฟิกใต้
เมื่อหลายล้านปีก่อน เกิดขึ้นโดยวิธีใด
ปัจจุบันความนิยมปลูกธรรมรักษามีมากขึ้น
จึงพบอยู่ทั่วไปในเขตร้อนของโลก
รวมทั้งในแอฟริกาและเอเซียด้วย
ประโยชน์ :
เป็นไม้ประดับแล้ว
|
|
