|
อัญชัน
ชื่อวิทยาศาสตร์
: Clitoria
ternatea L.
วงศ์ :
LEGUMINOSAE-PAPILIONOIDEAE
ชื่อสามัญ
: Blue pea, Butterfly pea
ชื่ออื่น :
แดงชัน (เชียงใหม่) เอื้องชัน (ภาคเหนือ)
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
เป็นพืชอายุหลายปี ต้นเป็นกอพุ่มขนาดเล็ก
ปลายยอดเป็นเถาเลื้อยพัน (twinning)
ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางลำต้น 3.4-3.6 มิลลิเมตร
อัญชันที่เก็บรวบรวมพันธุ์จำแนกได้ 2 ชนิด คือ
ชนิดดอกรูปดอกถั่ว มี accession no. PC 011 กลีบกลาง
(standard) ของดอกมีสีน้ำเงินอมสีม่วงคราม (mauve)
บริเวณด้านหน้าและหลังกลางกลีบมีสีขาวนวล
อมเหลืองอ่อนเป็นริ้ว กลีบคู่ล่าง (keel) สีขาวนวล
กลีบคู่ข้าง (wing)
สีขาวนวลขอบกลีบสีน้ำเงินอมม่วงคราม และ accession no.
PC 010 กลีบดอกมีสีขาวนวล อีกชนิดที่พบลักษณะดอกมี 5
กลีบดอก (standard)
ขนาดใหญ่สีน้ำเงินอมม่วงครามซ้อนกันบิดเวียน
(convolute)
ตรงกลางกลีบด้านหน้าและหลังมีสีขาวนวลอมเหลืองอ่อนเป็นริ้ว
ไม่มีกลีบคู่ล่างและกลีบคู่ข้าง (accession no. PC
622) ทั้ง 2 ชนิดมีอับเรณู (anther) สีเหลืองอ่อน
ใบประกอบเรียงตัวแบบขนนก ปลายคี่ (odd- pinnate)
ใบย่อยรูปไข่ (oval) accession no. PC 010 และ PC 011
ส่วนปลายยอดใบ(apex) เว้าบุ๋มลงเล็กน้อย ส่วน
accession no. PC 622
ปลายยอดใบโค้งแหลมและมีติ่งเป็นเส้นสั้น ๆ
หน้าใบและหลังใบมีขนสั้น ๆ ปกคลุมเล็กน้อย
สีใบเขียวเข้ม ผิวใบค่อนข้างหยาบเล็กน้อย
ขอบใบมีรอยหยักแบบขนครุย (ciliate)
สีก้านใบเขียวมีขนคลุมปานกลาง ก้านใบยาว 2.64-4.12
เซนติเมตร หูใบสีเขียวอมน้ำตาลรูปหนาม (spinous)
ออกดอกตลอดปี ชนิดดอกเดี่ยว ดอกดกในช่วงฤดูฝน
ออกดอกที่ตาข้าง ฝักรูปดาบแบนโค้งเล็กน้อย ฝักยาว
9.05-12.49 เซนติเมตร กว้าง 0.95-1.15 เซนติเมตร
เมล็ดแบนรูปไต
นิเวศวิทยา : ถิ่นกำเนิด อเมริกาเหนือ
ชอบดินร่วนซุยที่อุดมสมบรูณ์
ออกดอก ฤดูหนาว ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด
ประโยชน์ :
เป็นแหล่งอาหารสัตว์ตามธรรมชาติ สำหรับแทะเล็มของโค-กระบือ
ขึ้นอยู่เลื้อยพันร่วมกับหญ้าได้ดี
ปลูกเป็นพืชเดี่ยวสำหรับตัดสดเลี้ยงสัตว์หรือทำแห้งเป็นอาหารหยาบเลี้ยงสัตว์
ยาพื้นบ้านอีสาน ใช้รากฝนกับรากสะอึกและน้ำซาวข้าว
กินหรือทา แก้งูสวัด ตำรายาไทย ใช้ราก รสเบื่อเมา
ปรุงเป็นยา กินและพอกถอนพิษสุนัขบ้า (จิรายุพิน และคณะ,
2542) |
|
