เล็บมือนาง
Quisqualis indica  L.
(COMBRETACEAE)

     เล็บมือนางกางกลีบกระทัดรัด
บานเย็นบานสะพรั่งฝั่งสระบัว

  เหมือนมือเจ้าปรนนิบัติพัดวีผัว
เหมือนเย็นเช้าเย้ายั่วอยู่กับน้อง

                                                                    ขุนช้างขุนแผน...สุนทรภู่

                    ไม้ชนิดนี้เป็นไม้เถาขึ้นงาม มีอยู่ทั่วๆไป เวลาเอามาปลูกประดับไว้แยกจากรากเอามาได้เป็นอย่างดี  ใบค่อนข้างโต สีเขียวอมเหลืองจนกระทั่งถึงเขียวแก่ ดอกออกเป็นช่อกลุ่มโตๆ มีกลีบยาวเป็นปากแตร สีชาพูอ่อนๆ มีกลิ่นหอมเริ่มในเวลาเย็น แล้วส่งกลิ่นไปตลอดทั้งคืนทั้งวัน  เสียอย่างเดียวชอบมีตัวบุ้ง  ตัวหนอนมากินใบ

               ดอกเล็บมือนางบานใหม่สีขาวหรือขาวอมชมพู วันต่อๆมา สีจะเข้มขึ้นจนเป็นสีแดงเมื่อใกล้โรย ดังนั้นในแต่ละช่อจึงมีดอกสีอ่อนแก่คละกันไปสวยงามมาก มีทั้งชนิดกลีบไม่ซ้อนและซ้อน แต่ที่เป็นของป่าดอกในช่อมักจะไม่แน่นเหมือนพันธุ์ปลูก ออกดอกดกในช่วงฤดูร้อน เล็บมือนางมีถิ่นกำเนินในเอเซียเขตร้อน อยู่ในวงศ์เดียวกับสะแก  สมอ และหูกวาง ทุกส่วนมีคุณสมบัติเป็นสมุนไพร ใช้เป็นยาขับพยาธิ ยาเกี่ยวกับโรคท้องเสีย ท้องผูก และใช้ทาแผล

     เห็นเล็บมือนางเหมือนอย่างเล็บน้อง
 เห็นโศกสาขาริมวารี 

  พี่ประคองเนื้อนวลเจ้าข่วนพี่
เหมือนทรงโศกโศกีระกำใจ

                                                                                                      อิเหนา...พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ 2