นิเวศวิทยาและการแพร่กระจายของปลวกในประเทศไทย 

1   2   3   4   5   6   7   8   9   10  11  12

 
4. Incisitermes
 

    

 

       ปลวกสกุลนี้จัดอยู่ในวงศ์ Kalotermitidae
        ปลวกทหารในสกุล Incisitermes   ส่วนหัวไม่มีรูเปิดที่ส่วนหัว (fontanelle) มีปล้องหนวดน้อยกว่า 20 ปล้อง หนวดปล้องที่ 3 มีรูปร่างคล้ายถ้วย (club shape) หัวที่ยื่นยาวไปด้านหน้า ขอบด้านหน้าของอกปล้องแรกเว้าเข้าไปลึก

Family Termopsidae
Subfamily Termopsinae

    1. Archotermopsis

        ปลวกสกุลนี้อยู่ในวงศ์ Termopsidae เป็นปลวกที่อยู่ในลำดับต้นๆ ของสายวิวัฒนาการ หรือ ปลวกโบราณ (primitive termite) อาศัยและสร้างรังอยู่ในท่อนไม้ผุ (Eggleton, 2000) Roonwal  และ Chhotani  รายงานว่าพบปลวกสกุลนี้เพียง 1 ชนิดเท่านั้นคือ Archotermopsis wroughtoni   มีการกระจายอย่างกว้างขวางในแถบเอเชีย โดยเฉพาะในทางเหนือถึงตะวันตกของเทือกเขาหิมาลัย ปลวกทหารในสกุล Archotermopsis ไม่มีรูเปิดที่ส่วนหัว (fontanelle) มีตารวมเห็นอย่างชัดเจน หนวดยาวมีปล้องหนวดมากกว่า 22 ปล้อง กรามเจริญ หนา และมีปุ่มโหนกทางด้านขอบ อกปล้องแรกกว้างเท่ากับความกว้างของส่วนหัว มี cerci 3-8 ปล้อง
        ส่วนหัวของปลวกทหารมีสีน้ำตาลแดงสว่าง มีขนเล็กน้อย ตาเล็กเรียว สั้นกว่าฐานหนวด (
scape) เล็กน้อย หนวด 23-26 ปล้อง โดยหนวดปล้องที่ 2 ยาวกว้าปล้องที่ 3 เล็กน้อย อกปล้องแรกแบน ส่วนหัวรวมกับกรามยาว 6.33-7.0 มม. ความยาวส่วนหัวไม่รวมกรามยาว 3.85-4.06 มม. ส่วนหัวกว้าง 3.57-3.85 มม. อกปล้องแรกยาว 1.47-1.54 มม. กว้าง 2.38-2.66 มม. (Ahmad,1958)

Family Rhinotermitidae
Subfamily Rhinotermitinae

    1. Schedorhinotermes

        ส่วนหัวของปลวกทหารมีรูเปิดที่ส่วนหัว (fontanelle) อกปล้องแรก (pronotum) แบน ปลวกทหารมีสองขนาด (dimorphic) ริมฝีปากบนเห็นอย่างเด่นชัด กราม (mandible) เห็นอย่างชัดเจนทั้งใน major soldier และ minor soldier ใน minor soldier ริมฝีปากบน (labrum) ยื่นยาวออกมาคล้ายลิ้นจนปิดทับกราม

 

    

 

       ปลวกทหารในสกุลนี้ส่วนหัวมีรูปร่างยาว ทางด้านหน้าของส่วนหัวเมื่อมองทางด้านข้างจะมองเห็นความชันได้อย่างชัดเจน ไม่มีรูเปิดที่ส่วนหัว (fontanelle) มีปล้องหนวดน้อยกว่า 15 ปล้อง
        ปลวกในสกุลนี้จะอาศัยอยู่กินเฉพาะภายในเนื้อไม้ โดยไม่มีทางเดินติดต่อกับดิน ซึ่งส่วนมากจะเป็นไม้ชิ้น ดังนั้นจึงเรียกปลวกในสกุลนี้ว่าปลวกไม้ชื้น (damp wood termite)
        ส่วนหัวของปลวกทหารมีสีน้ำตาลแดงเรื่อๆ โดยมีสีสว่างกว่าทางส่วนท้าย ส่วนทางด้านหน้าเป็นสีน้ำตาลแดงที่เข้มกว่าริมฝีปากบน และหนวดมีสีน้ำตาลอ่อน แผ่นอกปล้องแรกด้านบนมีสีน้ำตาลอ่อนออกไปทางสีเหลือง ขอบด้านหน้ามีสีเข้ม ขาและแผ่นท้องส่วนบนมีสีน้ำตาลอ่อนออกไปทางสีเหลือง หัวมีขนเล็กน้อย บริเวณหัวด้านหน้าเป็นโหนก มีขนสั้นๆ ปลายของริมฝีปากบนมีขนสั้นๆ ติดอยู่แผ่นอกปล้องแรกด้านบนมีขนสั้นๆ ตั้งอยู่ตลอดแนวขอบด้านหน้า และมีขนแข็งยาวตั้งอยู่บนขอบด้านข้าง และบนทั่วแผ่นอกปล้องแรก หัวเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า มีความยาวเกินหนึ่งและกึ่งหนึ่งเท่าของด้านกว้างนั้นเพียงเล็กน้อย พบเส้นตัว Y ได้บ้าง แต่ไม่เด่นชัดนัก ขอบบนด้านหน้าเป็นโหนกแต่ไม่เจริญนัก ลักษณะเป็นทรงกลมกว้าง รูปตัดเส้นภายนอกของหัวด้านหน้ามีมุมประมาณ 140 องศา ตาเล็ก รูปทรงไข่กว้าง ริมฝีปากบนมีความยาวมากกว่าด้านกว้าง ขยายไปเล็กน้อยเกินกว่าครึ่งหนึ่งของส่วนกราม กรามสั้น มีโคกปุ่มที่ฐาน กรามด้านซ้ายมีฟัน 3 ซี่ ซี่ที่ 1 และ 2 อยู่ใกล้กัน ซี่แรกกว้าง มีขอบตัดนูนโค้ง ฟันซี่ที่ 2 มีขอบตัดด้านหน้าที่สั้นกว่าขอบตัดด้านหลัง กรามด้านขวามีฟัน 2 ซี่ แผ่นปิดริมฝีปากล่าง (postmentum) เรียวยาว แบน มีความยาวเท่ากับ 3 เท่าของความกว้างสูงสุด ความกว้างของด้านหน้ายาวเป็นสองเท่าของด้านหลัง หนวดมี 11-12 ปล้อง หนวดปล้องที่ 2 ยาวเกินกว่ากึ่งหนึ่งของปล้องที่ 3 และยาวกว่าหนวดปล้องที่ 4 แต่ไม่ชัดเจนนัก แผ่นอกปล้องแรกแคบกว่าส่วนหัวเล็กน้อย ขอบด้านหน้าของอกปล้องแรกเว้าเข้าไปตื้นเล็กน้อย โดยหักลงตรงกลาง

     3. Neotermes

        ปลวกสกุลนี้พบแพร่กระจายอยู่ทั่วโลก จัดอยู่ในวงศ์ Kalotermitidae ในประเทศออสเตรเลีย พบอยู่ในตอไม้ตาย ไม้ฟืน และท่อนไม้ผุ แต่ส่วนมากมักเป็นศัตรูที่สำคัญของไม้ยืนต้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งต้นยูคาลิปตัส (Gay, 1967)
        ปลวกทหารในสกุล Neotermes   ส่วนมากจะมีขนาดใหญ่  หัวรูปร่างสี่เหลี่ยมผืนผ้าและกรามเจริญอย่างเห็นได้ชัด ซึ่งสามารถแยกความแตกต่างออกจากสกุล Glyptotermes  โดยสกุล  Neotermes  จะไม่พบปุ่มโหนกด้านหน้า ซึ่งอยู่ทางด้านหลังของส่วนหน้าของส่วนหัว นอกจากนี้ส่วนหน้าของหัวมีความชันไม่มาก โดยทั่วไปจะทำมุมไม่เกิน 45 องศา มีตารวมแต่ไม่มีสี อกปล้องแรก (pronotum) โดยมกกว้างเท่ากับความกว้างของส่วนหัว และมีรอยเว้าตื้นๆ อยู่ทางขอบด้านหน้า หนวดมี 15 ปล้องหรือมากกว่า

หน้าต่อไป

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

    Home      : ากหนังสือ ความหลากหลายของปลวกในประเทศไทย ,สำนักวิจัยการจัดการป่าไม้และผลิตผลป่าไม้ กรมป่าไม้