เกาะยาวเป็นหมู่เกาะบริเวณอ่าวพังงา ของทะเลอันดามัน
มีพื้นที่ประกอบด้วยหมู่เกาะน้อยใหญ่ล้อมรอบประมาณ 44 เกาะ
มีฐานะเป็นอำเภอของจังหวัดพังงา
มีเกาะขนาดใหญ่ที่มีประชาชนอาศัยอยู่ 2 เกาะ คือ เกาะยาวน้อย
และเกาะยาวใหญ่ มีเนื้อที่ประมาณ 141,067 ตารางกิโลเมตร
รวมพื้นที่น้ำด้วยก็ประมาณ 700 ตารางกิโลเมตร
ห่างจากจังหวัดพังงา 42 กิโลเมตร
ลักษณะของเกาะเรียงกันในแนวเหนือใต้
โดยเกาะยาวน้อยเป็นที่ตั้งของที่ว่าการอำเภอเกาะยาว
และส่วนราชการ
เกาะยาวใหญ่เป็นที่ตั้งของตำบลพรุในและตำบลเกาะยาวใหญ่
มีช่องแคบคั่นกลาง กว้างประมาณ 2 กิโลเมตร
ภูมิศาสตร์
ที่ตั้งอำเภอเกาะยาว ตั้งอยู่บนเกาะในทะเลอันดามัน
มหาสมุทรอินเดีย
มีเกาะเล็กเกาะน้อยอยู่ในเขตการปกครองทั้งหมดจำนวน 44 เกาะ
ที่ว่าการอำเภอตั้งอยู่ที่เกาะยาวน้อย ที่หมู่ที่ 1
ตำบลเกาะยาวน้อย มีพื้นที่ทั้งหมดประมาณ 137 ตารางกิโลเมตร
มีอาณาเขตติดต่อกับท้องที่ใกล้เคียงดังนี้
ทิศเหนือ ติดต่อกับ
อำเภอเมืองพังงา จังหวัดพังงา
ทิศใต้ ติดต่อกับ
มหาสมุทรอินเดีย
ทิศตะวันออก
ติดต่อกับ อำเภอเมืองกระบี่ จังหวัดกระบี่
ทิศตะวันตก
ติดต่อกับ อำเภอถลาง จังหวัดภูเก็ต
ลักษณะภูมิประเทศ
อำเภอเกาะยาวประกอบไปด้วยเกาะเล็กเกาะน้อย จำนวน 44 เกาะ
แต่เกาะที่ราษฎรใช้เป็นที่อยู่อาศัยและประกอบอาชีพตั้งหลักแหล่งมีเพียง
2 เกาะ คือ เกาะยาวน้อย และเกาะยาวใหญ่
สภาพพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นภูเขา และป่าไม้
ที่ราบสำหรับการทำนาและทำสวนมีอยู่บ้างบริเวณชายทะเล
และระหว่างภูเขา
ลักษณะภูมิอากาศ
กิ่งอำเภอเกาะยาวมีสภาพดินฟ้าอากาศเหมือนกับจังหวัดภูเก็ต
แบ่งออกเป็น 2 ฤดูกาล คือ ฤดูร้อนและฤดูฝน สภาพอากาศในฤดูร้อน
ไม่ร้อนนัก เนื่องจากได้รับลมจากทะเลตลอด ฤดูกาล
ส่วนในฤดูฝนได้รับลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้จากมหาสมุทรอินเดีย
ฝนตกชุกและเกือบตลอดปี
ข้อมูลทางสังคม ประวัติความเป็นมาอำเภอเกาะยาว
บรรพบุรุษชาวเกาะยาวได้อพยพมาจากชายฝั่งเมืองตรัง เมืองสตูล
และเมืองอื่น ๆ ที่อยู่ชายฝั่งทะเลด้านตะวันตกของประเทศไทย
เมื่อครั้งสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์ ประมาณปี พ.ศ. 2328
คราวพม่ายกทัพมาตีหัวเมืองต่าง ๆ ทางภาคใต้ และตีได้หัวเมือง
ตามชายฝั่งทะเล ด้านตะวันตก จนกระทั่งได้พบเกาะยาวน้อย
เกาะยาวใหญ่ และเห็นว่า สองเกาะนี้เป็นทำเลที่เหมาะสมที่จะหลบ
ภัยได้ดี จึงได้ยึดเป็นที่หลบภัยและตั้งหลักแหล่ง
ทำมาหากินก่อนปี พ.ศ. 2446 แบ่งการปกครองเป็น 2 ตำบล 24
หมู่บ้าน ขึ้นอยู่กับอำเภอ เมืองพังงา มีนายบ้าน(กำนัน)
เป็นผู้ดูแลใกล้ชิดราษฎร ที่ทำงานสร้างเพียงศาลาเล็ก ๆ
ขึ้นไว้เรียกว่า"ทำเนียบ" สำหรับเจ้าหน้าที่อำเภอ
เก็บภาษีเป็นครั้งคราว การเดินทางใช้ เรือแจวหรือเรือใบ
และต้องใช้เวลาในการเดินทางหลายชั่วโมงหรือหลายวัน หากเป็น
ฤดูมรสุม
ในปีพ.ศ. 2446 ทางราชการได้ยกฐานะขึ้นเป็นกิ่งอำเภอ เรียกว่า "กิ่งอำเภอเกาะยาว"
แต่ไม่มีหลักฐานปรากฎว่าหัวหน้าปกครองเป็นใคร
คงใช้ทำเนียบเป็นสถานที่ทำงาน ต่อมาในปีพ.ศ. 2463
ได้มีปลัดอำเภอเป็นหัวหน้าฝ่ายปกครองคนแรกคือ นายชื่น วาศนาวิน
ได้เปลี่ยนชื่อทำเนียบเป็น"ที่ว่าการกิ่งอำเภอ" ต่อมานายยศ
เปลี่ยนศรีปลัดอำเภอ ผู้เป็นหัวหน้า ประจำกิ่งอำเภอ (พ.ศ.
2487-2492) ได้เป็นผู้นำราษฎรสร้าง ที่ว่าการอำเภอหลังใหม่
โดยไม่ได้ อาศัยงบประมาณจากทางราชการ และได้ใช้มา จนถึง พ.ศ.
2508 ก็ได้รับการจัดสรรงบประมาณ
ในการก่อสร้างที่ว่าการกิ่งอำเภอหลังใหม่ เป็น
อาคารเรือนไม้สองชั้น ตามแบบของกรม โยธาธิการ
เป็นอาคารที่ว่าการกิ่งอำเภอหลังที่ 3 และได้ใช้เป็น
สถานที่ทำงานของกิ่งอำเภอมาจน ตราบเท่าทุกวันนี้
ปัจจุบันได้ยกฐานะ ขึ้นอำเภอเกาะยาว |