กระโถนฤาษี
Sapria himalayana
Griff., RAFFLESIACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
: พืชเบียนล้มลุกที่ไม่สังเคราะห์แสง
อาศัยเกาะกินน้ำเลี้ยงจากรากของพืชอื่น
ลำต้นยาวไม่เกิน 1 ซม. ใบไม่มีสีเขียว
ลดรูปลงไปเป็นกาบหุ้มลำต้นและโคนดอก
จำนวน 10 ใบ ค่อนข้างกลม
ปลายมน
แต่ละต้นออกดอกเพียงดอกเดียวแล้วเหี่ยวแห้งไป
ดอกของแต่ละต้นมักอยู่ใกล้กันเป็นกลุ่ม
ดอกตูมกลมเส้นผ่านศูนย์กลาง
4-7 ซม. อุ้มน้ำ มียางขาว
เมื่อดอกบานเต็มที่เส้นผ่านศูนย์กลาง
10-15 ซม. กลิ่นเหม็น
ดอกแยกเพศ
กลีบรวมขนาดไม่เท่ากัน
เรียงเป็น 2 ชั้น ชั้นละ 5
กลีบ โคนกลีบรวมสีขาว
ติดกันคล้ายถ้วยหรือกระโถน
ปลายกลีบแยกจากกัน
สีแดงคล้ำ
มีประสีขาวแล้วเปลี่ยนเป็นสีเหลืองทั่วไป
บริเวณปากถ้วยหรือตรงส่วนที่กลีบรวมแยกจากกันมีกระจังบางๆ
สีขาวติดอยู่เป็นรูปวงแหวน
ตรงกลางเปิดออกเป็นช่องกลม
เส้นผ่านศูนย์กลาง 1-2 ซม.
บนแผ่นกระจังมีเส้นฝอยคล้ายขนขนาดใหญ่สีขาวหรือเหลืองจำนวนมาก
เหยียดขึ้นข้างบน
เรียงเป็นรูปวงแหวนล้อมรอบช่องเปิดของแผ่นกระจัง
เมื่อดอกบานเต็มที่เส้นฝอยจะเปลี่ยนเป็นสีแดง
บริเวณด้านในของกลีบรวมรูปถ้วยใต้แผ่นกระจังมีสีแดงคล้ำหรือสีเลือดหมูและมีสันยาวประมาณ
20 สัน เรียงกันห่างๆ
เป็นระยะ
ดอกเพศผู้มีแกนกลมตรงกลางฐานดอกใต้ช่องวงแหวน
เกสรเพศผู้ 20 อัน
ติดอยู่รอบใต้ส่วนปลายของแกนที่ผายออก
ไม่มีก้านชูอับเรณู
ดอกเพศเมียมีแกนกลม
ขนาดใหญ่กว่าในดอกเพศผู้
ส่วนปลายแผ่ออกคล้ายรูปจาน
เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณขนาดช่องวงแหวนของแผ่นกระจังหรือใหญ่กว่าเล็กน้อย
มีเกสรเพศผู้ไม่สมบูรณ์
20 อัน
ติดอยู่รอบแกนกลมใต้แผ่นรูปจาน
รังไข่อยู่ใต้วงกลีบฝังอยู่ในฐานดอก
มีหลายช่องและมีออวุลจำนวนมาก
ถิ่นกำเนิด : -
การกระจายพันธุ์ :
อินเดีย กัมพูชา
และเวียดนาม
การกระจายพันธุ์ในประเทศไทย
: ภาคเหนือ และภาคใต้
สภาพนิเวศน์ :
ขึ้นในป่าดิบบนเขาสูง
เกาะเบียนรากไม้ เช่น
หุ่นแป (Tetrastigma cruciatum Craib et
Gagnep.), เครือเขาน้ำ (T. lanceolarium
Planch.) และเถาส้มกุ้ง (Illigera
trifoliata Dunn)
เวลาออกดอก :
ระหว่างเดือนพฤษภาคมถึงสิงหาคม
เวลาออกผล : -
การขยายพันธุ์ : -
ความเกี่ยวข้องกับประเพณี
วัฒนธรรม ความเชื่อ ฯลฯ :
-
อ้างอิง : 1)
ราชบัณฑิตยสถาน. 2538. อนุกรมวิธานพืช
อักษร ก. กรุงเทพมหานคร:
เพื่อนพิมพ์.