สวนพฤกษศาสตร์คลองไผ่
             Klong Phai Botanical Garden   
 

Rubiaceae










คำมอกหลวง

ชื่อวิทยาศาสตร์ :  Gardenia sootepensis Hutch.
วงศ์ :  Rubiaceae
ชื่อสามัญ

ชื่ออื่น :  ไข่เน่า (นครพนม); คำมอกช้าง, คำมอกหลวง (ภาคเหนือ); ผ่าด้าม, ยางมอกใหญ่ (นครราชสีมา); แสลงหอมไก๋, หอมไก๋ (ลำปาง)

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ไม้ต้นขนาดเล็ก สูง 5-8 เมตร มีขนนุ่มที่กิ่งก้าน ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม กว้าง 4-13 ซม. ยาว 8-25 ซม. ก้านใบยาว 0.4-1.5 ซม. หูใบอยู่ระหว่างก้านใบ ร่วงง่าย แผ่นใบค่อนข้างหนา รูปไข่แกมกลับแกมรี โคนใบรูปลิ่ม ปลายแหลม ขอบเรียบ ผิวใบด้านล่างปกคลุมด้วยขนสั้นนุ่มหนาแน่นกว่าที่ด้านบน ดอกเดี่ยว มีจำนวนหลายดอกเกิดที่ซอกใบ  ปกคลุมด้วยขนสั้นนุ่ม  ยกเว้นกลีบดอกด้านใน กว้าง 6-11  ซม. ยาว 4-9 ซม. ก้านดอกยาว 0.2-0.7 ซม. หรือไม่มีก้าน ประกอบด้วยวงกลีบเลี้ยง ปลายแยก 5 แฉก แต่ละแฉกปลายแหลม วงกลีบดอกปลายแยก 5 แฉก สีเหลืองรูปไข่หรือรูปขอบขนาน เกสรเพศผู้จำนวน 5 อัน โผล่เกือบพ้นหลอดวงกลีบดอก เกสรเพศเมีย จำนวน 1 อัน อยู่ใต้วงกลีบ ผลแห้ง เมื่อเจริญเต็มที่ผลไม่แตก กว้าง 2-3 ซม. ยาว 3.2-4.5 ซม. รูปรี ปกคลุมด้วยขนสั้นนุ่ม มียอดเกสรเพศเมียติดที่ปลายผล
          คำมอกหลวง มีการะจายพันธุ์ที่ประเทศไทย ลาว ออกดอกประมาณเดือน กุมภาพันธ์ - เมษายน  ขยายพันธุ์โดยการตอนกิ่ง ชำกิ่ง และเพาะเมล็ด

ประโยชน์ :  ปลูกเป็นไม้ประดับ