สวนพฤกษศาสตร์คลองไผ่
             Klong Phai Botanical Garden   
 

Myrtaceae












เสม็ดขาว

ชื่อวิทยาศาสตร์ :   Melaleuca quinquenervia (Cav.) S.T. Blake
วงศ์ :  Myrtaceae
ชื่อสามัญ :  Cajuput tree, Milk wood, Paper bark, Swamp tree

ชื่ออื่น :  กือแล (มลายู-ปัตตานี); เม็ด, เหม็ด (ภาคใต้); เสม็ด (ทั่วไป); เสม็ดขาว (ภาคตะวันออก)

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ไม้ต้นไม่ผลัดใบ สูง 5-25 เมตร เรือนยอดแคบเป็นพุ่มทรงสูง ลำต้นมักบิด เปลือกนอกสีขาวถึงน้ำตาลเทา เปลือกเป็นแผ่นบางๆ ซ้อนกันเป็นปีกหนา ลอกออกได้เป็นแผ่น เปลือกในบางสีน้ำตาลอ่อน ใบอ่อนยอดอ่อนมีขนคล้ายเส้นไหมปกคลุม ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปใบหอก กว้าง 1.5-4.0 ซม. ยาว 5-10 ซม. ปลายใบแหลม โคนใบรูปลิ่ม ขอบใบเรียบ เนื้อใบค่อนข้างหนากรอบ สีเขียวอมเทา ใบอ่อนมีขนคล้ายเส้นไหมปกคลุม เส้นใบหลัก 5-7 เส้น ออกจากโคนใบจรดปลายใบ ก้านใบยาว 0.5-1.0 ซม. ดอก ออกเป็นช่อเชิงลด ตามซอกใบ หรือใกล้ปลายกิ่ง ดอก ประกอบด้วย กลีบเลี้ยง 5 กลีบ กลีบดอก 5 กลีบ สีขาว เกสรเพศผู้จำนวนมาก ก้านเกสรเพศผู้ยาวพ้นกลีบดอกเป็นพู่ ผล แบบแอปเปิ้ล คล้ายถ้วยปลายตัดเว้า ขนาดประมาณ 0.4 ซม. ผลแก่สีน้ำตาลอมเทาถึงคล้ำ ผลแห้งแตกด้านบน เมล็ดขนาดเล็ก จำนวนมาก
          เสม็ดมักขึ้นรวมกันเป็นกลุ่มใหญ่ในป่าลุ่มน้ำขัง ตามขอบป่าพรุ และป่าชายหาดใกล้ทะเล มีเขตการกระจายทางภาคใต้ ภาคตะวันออกเฉียงใต้และภาคตะวันตกเฉียงใต้ของประเทศไทย ต่างประเทศพบในพม่า มาเลเซียและอินโดนีเซีย  ออกดอกติดผลตลอดปี

ประโยชน์ :  เนื้อไม้ใช้ในการก่อสร้างและทำเสา คงทนต่อสภาพทีเปียกชื้นและในน้ำเค็ม ทำไต้จุดไฟ ทำฝาบ้าน และมุงหลังคา สกัดใบจะได้น้ำมันหอมระเหยที่เรียกว่า Cajuput oil มีคุณสมบัติในทางยาคล้าย Eucalyptus oil

ที่มาของข้อมูล : ไม้นามตามถิ่น, มูลนิธิสวนหลวง ร.9 , พ.ศ.2547