สวนพฤกษศาสตร์คลองไผ่
             Klong Phai Botanical Garden   
 

Moraceae










ปอกระสา

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Broussonetia papyrifera (L.) Vent.
วงศ์ :  Moraceae
ชื่อสามัญ :  Paper mulberry

ชื่ออื่น :  ฉำฉา, ชำสา (นครสวรรค์); ชะดะโค (กะเหรี่ยง-กำแพงเพชร); เซงซะ (กะเหรี่ยง-กาญจนบุรี); ปอกระสา (ภาคกลาง, ภาคเหนือ); ปอฝ้าย (ภาคใต้); ส่าแหล่เจ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน); สายแล (เงี้ยว-ภาคเหนือ); หมอมี, หมูพี (ภาคกลาง)

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :  ไม้ต้นขนาดกลาง สูงถึง 15 เมตร กึ่งผลัดใบ เรือนยอดกลม โปร่ง หรือแผ่กว้าง กิ่งเปราะหักง่าย ห้อยย้อยลง เปลือกสีน้ำตาลเรียบหรือแตกเป็นริ้วยาว มีช่องระบายอากาศเป็นรูเล็กๆ สีน้ำตาลกระจายทั่วไป ใบ เดี่ยว เรียงสลับ ใบรูปไข่กว้าง กว้าง 5-22 ซม. ยาว 7-29 ซม. ปลายใบแหลมหรือเรียวแหลม โคนใบมนหรือรูปหัวใจ ขอบใบจักซี่ฟัน ผิวใบด้านบนหยาบ ด้านล่างมีขนละเอียดปกคลุม แผ่นใบบางและนิ่ม เส้นแขนงใบข้างละ 4-7 เส้น ก้านใบยาว 2-15 ซม. ดอก แยกเพศอยู่ต่างต้น ดอกเพศผู้สีขาว ออกเป็นช่อแบบช่อหางกระรอก ช่อดอกยาว 4-8 ซม. กลีบเลี้ยง 4 กลีบ ไม่มีกลีบดอก ดอกเพศเมียสีขาวปนเขียวอ่อน ออกรวมเป็นช่อแบบช่อกระจุกแน่นตามซอกใบ กลีบเลี้ยงเป็นหลอดปลายแยก 2-4 แฉก ช่อดอกบานเต็มที่กว้าง 1.5-2 ซม. ผล เป็นผลสดแบบมะเดื่อ ทรงกลม สีแดงแสด ขนาด 3-4.5 ซม. เมล็ดกลมแบนสีแดง
          พบทั่วไปตามริมน้ำ ที่ชื้น ที่โล่งแจ้งและที่รกร้าง ภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ สูงจากระดับน้ำทะเล 50-800 เมตร ระยะการออกดอกประมาณเดือน กุมภาพันธ์-มีนาคม ออกผลประมาณเดือน เมษายน-เมษายน

ประโยชน์ :  เป็นไม้โตเร็ว ควรนำมาปลูกเพื่อเพิ่มพื้นที่สีเขียว ประโยชน์อื่น เปลือกใช้ผลิตกระดาษ ทอผ้าและเส้นใย ใบเป็นอาหารสัตว์ ผล เปลือกและราก ใช้เป็นยาบำรุงไต ยาขับปัสสาวะ เมล็ดเป็นอาหารของนกและกระรอก น้ำมันเมล็ดใช้สำหรับเครื่องเขิน สบู่