พุดซ้อน
Gardinia angusta  Merr.
(RUBIACEAE)

 

     ช่อตะแบกสัตตบุษย์พุดซ้อน
จำปีมลุลีมะลิลา

  กลิ่นขจรฟุ้งจับนาสา
พิกุลกรรณิการ์สารภี

                                                                                             รามเกียรติ์...พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ 1

                    ในบรรดาไม้พุ่มด้วยกันแล้วต้องนับว่าพุดซ้อน หรือพุดฝรั่งนี้งามพอใช้ พันธุ์ไม้นี้แตกกิ่งก้านมากจนเป็นพุ่มกลม ใบหนาเป็นมันสีเขียวแก่ มีดอกโตสีขาวสะอาดบริสุทธิ์ กลิ่นหอมแรงมาก มักจะบานและส่งกลิ่นตั้งแต่เวลาเย็น ไปตลอดคืนจนกระทั่งเช้าแล้วค่อยๆเปลี่ยนเป็นสีเหลืองจนกระทั่งโรย พุดชนิดนี้พื้นเพเป็นของต่างประเทศ แต่เอาเข้ามาปลูกได้งอกงามดี และปลูกง่ายมาก ตัดกิ่งชำก็เป็น และเจริญเร็วด้วย

                    ถิ่นเดิมของพุดซ้อนเข้าใจว่าอยู่ในประเทศจีน และเป็นพันธุ์ไม้วงศ์เดียวกับเข็มพวงขาว กระทุ่ม และกาแฟ พุดซ้อนมีชื่อเรียกอื่นๆ เช่น เคตถวา พุดจีน และพุดใหญ่ ดอกออกเดี่ยวๆ ตรงซอกใบและปลายกิ่ง กลีบดอกซ้อนกันหลายชั้นคล้ายดอกกุหลาบ ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 6-7 ซม.มีบางพันธุ์ดอกชั้นเดียว ซึ่งพันธุ์นี้มักติดผล ผลสุกสีเหลือง เมล็ดสีเหลืองทอง ใช้แต่งสีอาหารและทำสีย้อม ส่วนดอกใช้สกัดน้ำมันหอมระเหย ใช้ทำน้ำหอมและแต่งกลิ่นเครื่องสำอาง

     เจ้าโมรากรีดเล็บเก็บจำปี
ให้ประภาวดีศรีสมร
เจ้าวิเชียรเก็บกระถินกลิ่นขจร
กับพุดซ้อนตามส่งให้จงกล

                                                                                                    พระอภัยมณี....สุนทรภู่